Tunceli Genç Nesiller Çalıştayı Raporu
4 Aralık 2019
Konuşmacı katılımcılar:
Tuncay SONEL – Tunceli Valisi
Akın ZOR – Tunceli Vali Yardımcısı
Duygu SUCUKA – Genç Nesillerimiz Derneği Başkanı
Ülker AYDIN – Genç Nesillerimiz Derneği
İsmet Hakan ULAŞOĞLU – Kültür Müdürü
Gürol ASAN –Milli Eğitim Müdürlüğü (Psikolog)
İlksen ORHAN – Munzur Üniversitesi (Araştırma Görevlisi)
Sevil DEMİR – Aile ve Sosyal Hizmetler Müdürlüğü (Çocuk Gelişim Uzmanı)
Hüseyin TÜRK – Sağlık Müdürlüğü (Psikolog)
Özdemir AKTAŞ – İŞKUR Müdürü
Orhan KAYA – Tarım Müdürü
Nazım EKİNCİ – Tarım Müdürlüğü (Ziraat Mühendisi)
Tahir CEVHER – Sosyal Güvenlik Kurumu Müdürü
Murat ORTAK – Fırat Kalkınma Ajansı Yatırım Destek Ofisi (Koordinatör)
İlhan DİLEK – KOSGEB Müdürlüğü (Kobi Uzmanı)
Cem SUNGUR – Ticaret ve Sanayi Odası (Genel Sekreter)
Soner CANPOLAT – Esnaf ve Sanatkârlar Odası (Genel Sekreter)
Nurcan GEREZ – Esnaf ve Sanatkârlar Odası
Haydar TOPRAKÇI – Gazeteci
******
4 Aralık 2019 tarihinde;
Tunceli Valiliğinin ev sahipliğinde ve öncülüğünde, Tunceli Valiliği ile Genç Nesillerimiz Derneği işbirliğinde, Tunceli’de gençliğe dair eğitim, sağlık, başarı, özgüven, üretim, işsizlik, bağımlılık, sosyal medya, engelliler, aile-arkadaş ve öncelikler gibi konularda bir analiz ve değerlendirme çalışması gerçekleştirildi. Çalışmanın sabah oturumunda bürokratlar, kurum temsilcileri, öğretim üyeleri, sivil toplum temsilcileri ve gençlerin dinleyici olarak katıldığı panel oturumunda Tunceli’nin eğitim, sağlık, bağımlılık, sosyal medya, aile içi ilişkiler, işsizlik ve istihdam, üretim alanları gibi konularda bugünkü durumunu anlatan konuşma ve sunumlar yapıldı. Tunceli’de yapılan yatırımlarla işsizliğin önemli ölçüde eritildiği anlatıldı.Öğleden sonra ise yapılan çalıştayda tüm konuşmacılar kendi alanlarında önemli bilgi paylaşımında bulundular.Her iki oturumda konuşmacıların paylaşımlarından not aldıklarımızı şu şekilde özetlemeye çalıştık:
***
Tunceli’de yapılan anketlerde tütün ve alkol bağımlılığının 25-45 yaş arasında yüksek olduğu görülmüştür.15-18 yaş arasında alkol kullanımı düşüktür.Bu konuda aile odaklı çalışmalarımız bulunmaktadır. Aileler çocuklarına çok içmemeleri ve sarhoş olmamaları konusunda telkinde bulunmaktadır.Son iki yılda Valilik desteği ile yapılan çalışmalar neticesinde sigara ve alkol kullanım oranının düştüğünü görmekteyiz.Aile içi çözüm önemli olup anne ve babanınfarkındalık kavramını bilmesi gerekmektedir.Çocuklarımıza öncelikle sevgi verilmelidir.Ayrıca il uyuşturucu komisyonumuz bulunmaktadır.Hiçbir birey ben bağımlıyım demez.Gerçeklerle yüzleşmek oldukça düşüktür.Uyuşturucu madde özgürlük alanı olarak değerlendirilmektedir.Aile içi problemler de çocukların bağımlılığında etkilidir.Bu nedenle ebeveynlerin çocukları ile iletişimleri önemlidir.Alkol bağımlılığı ilimizde sorundur ve oldukça yüksektir.
10-18 yaş arası ortaokul-lise öğrencileri arasında madde kullanımı sözkonusu değil. Üniversitede madde kullanımı %8 civarıdır.
***
Üniversite gençleri hayata hazırlıyor mu?
İstanbul’da yapılan bir ankete %65‘i iş dünyasından, %35‘i akademik çevreden kişiler katılmıştır. İş dünyasından olanların %27’si, akademik çevreden olanların %42‘si, gençlerin üniversitelerde iş hayatına hazırlanamadıkları kararını vermişlerdir. Bu konuda üniversiteler suçlu değildir.Hayata hazırlanma aileden başlamaktadır. Dezavantajlı bölgedeyiz ve zorlanıyoruz.Öğrencilerimiz Diyarbakır, Batman, Mardin’den olup Tunceli gençleri oldukça azdır. Üniversitemizde gençlere ayaklarınızınüzerinde durun kavramı benimsetilmektedir. Bu kavram para kazanmak anlamında olmamalıdır. Gençlere sorunlarına çözüm yolları bulmayı, hayallerini algılayıp bunları geliştirmenin önemini benimsetmek ana hedeflerimiz olmalıdır.Üniversiteler hayata hazırlamakta en üst basamaktır.Gençler tercih yaparken bilinçsizler. Sadece üniversite okumak ve iş bulmak üzere tercih yapmaktalar ve üniversiteye çok büyük eksikliklerle geliyorlar.Munzur üniversitesinde yeni bölümler açıyoruz.Vali ve Rektörün büyük desteğini görüyoruz.
Sağlık birimleri açtık. İstihdama katılabilecekmeslek gruplarına önem vermekteyiz.Mühendislik, Mimarlık, Edebiyat, Sosyal Bilimler, Sanat Birimleri bulunmaktadır. İşveren pratik eğitim istiyor, üniversiteler teorik eğitim veriyor.Munzur üniversitesi gençleri hayata hazırlamakta iddialıdır.
***
Aile, Sosyal Hizmetler olarak kamusal hizmetlerimiz çok fazladır. Kadın, engelli, çocuk ve gençlerle çalışmalar yapıyoruz.Teknoloji bağımlılığı, sosyal medya konularında çalışma yaptık. Teknoloji bağımlılığı oldukça yüksek görünüyor.Akran zorbalığı sosyal medyaya taşınmış durumda.Günümüzde sosyal medya önemli problemdir. Ailelerle, gençlerle bu konuda çalışıyoruz.Gerçek hayatla sanal hayatı karıştırıyoruz, yönetemiyoruz. .Özel hayata saygıyı öğrenmeliyiz. Kuralları, sorunlarla başetmeyi gençlere öğretmeliyiz.Tüm kurumlar yapacakları çalışmalarla, kamu spotlarıyla veçalıştaylarla sanal zorbalık için mücadele etmelidir. Veliler, kurumlar, okullar sanal dünyadaki poblemler konusunda bilinçlen dirilmelidir. Gençler bu konuda Cyberbully filmini izlesinler.Bireyler sanal zorbalıkların yaratacağı olumsuzluklar öncesi bilinçlendirilmelidir.Gençlerimizde gelecek kaygısı ve kararsızlığı var. İş bulabilir miyim, sevdiğim işi yapabilecek miyim kaygısı var.
***
Tunceli’de BM‘e göre 15-24 yaş arası 9000 genç nüfus var.Liselerde alkol ve sigara kullanımı yüksek durumda.Bağımlılara ulaşıp iyileştirirsek yeni ortaya çıkacak bağımlıların da önüne geçmiş oluruz.
***
Tunceli’de işsizliğierittik.İstihdam modeli geliştirdik. 2017’nin 2. yarısından itibaren yeni bir model geliştirildi. Parklar,rafting, yüzme havuzları vb. yerel yönetimdeki hizmet anlayışının olumlu etkisini istihdam üzerinde görmekteyiz. Yatırımcılara organize sanayiinde ücretsiz arsa tashihi; çok işçi çalıştırana ücretsiz yemek ve servis desteği; İşyerine kira desteği; yatırımcılara danışmanlık altyapı desteği; işbaşı eğitim programları hizmeti verilmiştir.Organize bölgede çalışan sayısında artış olmuştur.
2017 den önce işe yönlendiremiyorduk.3 tane tekstil fabrikası açıldı.yüzlerce gencimiz, kadınımız çalışıyor. Sayın valimize teşekkür ediyoruz. Yeni istihdam modeliyle şu anda işsizlik oranı ülkemiz işsizlilk oranının oldukça altında olup %8’dir. Diğer paydaşlarla, sanayi odası, ticaret odasıyla işbirliği yaptık.Gençlerimize meslek danışmanlığı veriyoruz. Üniversiteli gençlerimizin teoriden pratiğe kolaylıkla geçmeleri için danışmanlık, işbaşı eğitimi konularında programlarımız bulunmaktadır. Kariyer etkinlikleri yürütmekteyiz. Üniversitemizle işbirliği içindeyiz.Tunceli’de inşaat, hizmet, turizm ve imalat sektörü gelişmiştir.
***
Tunceli yaşayan ve ruhu olan bir şehirdir. İlimiz hızla turizme ve üretime açılıyor. Altyapı var. Eğitimli, okuyan, kendine güvenen gençlerimiz var. Ümitliyiz, geleceğe gençlerimizle birlikte daha iyi hazırlanacağız.Hizmet sektöründe işgücü ihtiyacı ortaya çıkıyor.Türkiye’nin ilk rafting eğitim merkezi yapıldı.Lisan bilen gençlere ihtiyaç var.Turizm arttı. 2019 yılında 1.5 milyon kişi geldi.Bu kültürü anlatacak gençlere ihtiyacımız var. Organik ürün yetiştiriyoruz, talep çok.Kaliteli üretime önem vermeliyiz.
***
Çalışanlarımızın sigortalı olmasını istiyoruz. İş kazası bulunmamaktadır. İşveren ve dolayısı ile çalışan sayısı artmıştır. Tunceli’de 10641 ssk’lı olmak üzere 27000 çalışan bulunmaktadır.2017 de Sayın Valimizin sayesinde çalışan sayısı bakımından Türkiye 4.sü olduk.Emeklileri de ilave ettiğimizde 38 000 kişi maaş almaktadır.Tunceli’de genç nüfus (15-24 yaş arası) %20 mertebesindedir.Gençlere önerimiz kendi işini kendin kur.
Tunceli terörle anılırken artık turizm şehri spor şehri oldu.Kısa zamanda çehresi değişti.
***
KOSGEB Tunceli’de 2015 yılında kuruldu. Girişimciliğe önem verme bağlamında girişimcilik eğitimi veriliyor. Kişiler kendiişlerini kurabiliyorlar ve KOSGEB desteği alıyorlar. Eğitime teşvik desteği veriliyor. Kadınlar ve engelliler için destek oranı değişiyor.Bu eğitimi alanlar destek hakkı kazanıyorlar. Gençler girişimde bulunmak üzere başvuru yapıyorlar.Kira makina vbkonularda teşvik veriliyor.Genç, yeni mezun çalıştıran işyerlerine 50 bin tl destek veriyoruz.Girişimcinin belli kriterlere göre puanı oluyor ona göre hesaplanan faizlekredi verilebiliyor.Kira giderlerine de yardımcı olunuyor. Kosgeb olarak ortalama 11 adet farklı program çerçevesinde destek verilmektedir.
***
Kalkınma Ajansının KOSGEB’le benzer yönleri var ancak KOSGEB daha çok maddi destek veriyor, Kalkınma Ajansı ise yatırımcıya teşvik desteği veriyor.Gençlere yönelik Erasmus gibi değişim programlarına hazırlık, AB projeleri için proje hazırlanmasında eğitim desteği veriliyor. Kalkınma Ajansı olarak eğitmen getiriyoruz.İnsan kaynakları geliştirme programı çerçevesinde dejavantajlı kadınların ve gençlerin katılımını sağlamak üzere çalışmalar yapıyoruz.Usta-çırak ilişkilerini geliştiriyoruz.
Üniversiteden sonra belli kurslara gitmek gerekiyor.Gençlere yetkinliklerini artırmak yönünde kurslar veriyoruz.Bu kursları halk eğitim merkezlerinde veriyoruz.Bingöl, Elazığ, Malatya, Tunceli’de AB Projesi olarak eğitim programı hazırlıyoruz.
***
Aileler Tunceli’de kız çocuklarının okumasını istemektedirler.
Tunceli’de 6000 civarında kayıtlı işsiz var, bunun 4000’i kadın.Kadınların istihdamda yeralmak istedikleri buradan anlaşılmaktadır.
2000’liyıllardan günümüze kadar değerlendirirsek mesela üzüm bağları yoktu, yeniden canlandırdık.300 bin civarında bağ çubuğu verimli hale geldi.Üreten bir kent durumundayız.Bal üretimi büyüktür ve önemlidir. Küçükbaş hayvancılık var.Sanayisi olmayan bir şehir burası, dolayasıyla toprakları kirlenmemiş.Bu bölge insanı 1989 yılında büyük göç verdi ve tarım, hayvancılık düştü.Tarım ve hayvancılık bu şehrin lokomotifidir ve geliştirmek gerekiyor.Güvenlik sorunu azaldıkça yaylalar da artacaktır.Turimde son 2 yılda ciddi bir sıçrama yaşanmıştır.
***
Tarım İl Müdürlüğü kırsal kesimde gençlere destek veriyor.Bölgemizin özelliğini düşünürsek, ilçelerimiz coğrafi olarak birbirine yakın değil, köyler çoğunlukla boş.Yeni yeni desteklerle dolmaya başladı.Genç çiftçi projesi, büyükbaş küçükbaş hayvan yetiştirmek, mantar, yem üretimi yapmak başlıca çalışmalardır. Çiftçi destek kapsamında, 18-40 yaş arasına kişi başı 30 bin tl destek verilmiştir.Bu projeleri takip ediyoruz, %90 başarı sağladık.Seracılıkla ilgili 2020 yılı için programlarımız var. Küçük aile işletmeleri şeklinde üretimi arttırmaya yönelik desteklerimiz var.Hibe desteği veriyoruz.Bu Tunceli tarımı için çok önemli.Çobanlığını kendi yapanlara 5 bin tl yardımımız var.
2019-2020 kırsalda kalkınmada uzman desteği var.Kırsalda yaşayan ya da dönmek isteyene hibe desteği var. Veteriner hekim ziraat mühendisi gibi uzman girişimcilere 100 bin tl hibe desteği var. Bu girişimciler kendi işlerini kurabilir. Meslek yüksek okulunu bitirenlere de hibe verilebilecek.Genç bireylere verilecek pilot uygulamamız var.Tarımsal amaçlı kooperatiflerimiz var. Yerel ürünleri pazarlıyorlar, aktif çalışıyorlar. Yeni kooperatifler kurma talepleri ve çalışmalar var.
***
Kitapçılıkta bilinçli alışveriş yapan insan topluluğunu kaybettik. Çok sayıda göç var.Devlet bu şehirden elini çekti, Esnaf Sanatkarlar Odası kredi veriyor.Elazığ’a bağımlıyız.Bütün kurumlar malzeme alırken Elazığ’dan bir de esnaf sanatkarlardan fiyat alır. Birşey alınacaksa önce kendi insanından alınmalı.Gün geçtikçe şehir ekonomisi kötüye gidiyor.
Mesleki kırsal turizm rehbercişiği girişimi destek bulmalı.
***
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, varlık gösterdiği asli sahanın yanı sıra, toplumsal sorumluluk yüklenmiş bir sivil toplum örgütü olarak onlarca yıldır başta eğitim olmak üzere, gelecek nesiller için değer üretmektedir.
Tunceli ilimizde bir kız yurdu yaptırdık. Her yıl ihtiyaç sahibi öğrencilerimize giyim yardımları yapıyoruz. İlimizde hizmet üreten tekstil atölyelerinde İŞ-KUR ortaklığında planlanan ve düzenlenen kurslara aracı olarak istihdamı da desteklemekteyiz.
İl Milli Eğitim Müdürlüğü ile yapmış olduğumuz protokolümüz devam ederken, gençlerimizi ara hizmet basamaklarında iş bulmaya hazır hale getirmeyi hedeflemekteyiz.
İlimiz doğal güzellikleri bakımından doğa ve inanç turizmine elverişlidir. Ancak ulaşım, konaklama ve tesisleşme yetersizliğinden ve özellikle yaz mevsiminde belli aylarda yoğun ziyaretçi sayısına bağlı olarak trafikte, mesire alanlarında sıkıntı ve yetersizlikler yaşanmaktadır. Şehir merkezi ve ilçelerin alt ve üstyapısı geliştirilerek daha modern bir görünüme kavuşturulmalıdır
8 Aralık 2019
Hazırlayanlar: Duygu SUCUKA / Ülker AYDIN
